05 okt Verslaafd aan je werk

Iedereen kent ze wel: mensen van wie je om halftwee ’s nachts nog een e-mail krijgt en die ook op vakantie de zakelijke telefoon opnemen. Ben je dan een workaholic? En is dat erg?

Toen Fauzia Mahomed Radja (35) voor zichzelf begon als consultant, vond ze het nodig om, naast haar werk overdag, ook nog iedere avond netwerkborrels af te gaan. ‘Ik dacht dat ik dat moest doen om me op de kaart te zetten en ervoor te zorgen dat iedereen me kende.’ ’s Avonds, in het weekend en soms zelfs na een netwerkbijeenkomst ging de laptop ook weer open. Mahomed Radja blééf werken. ‘Ik was mijn bedrijf aan het opbouwen, dus ik dacht dat het nodig was om altijd maar door te gaan. Alles was werk, werk, werk. Tegelijkertijd vond ik het ook heel erg kicken om een nieuwe opdracht te krijgen, en waardering voor wat je doet. Dat is denk ik het verslavende element.’ Daarbij is veel werken haar met de paplepel ingegoten. Haar vader, eigenaar van restaurants en winkels, werkte ook dag en nacht.

Drank om je te ontspannen
Workaholisme: lange dagen maken, in de weekenden doorwerken en in de vakanties ook continu de telefoon opnemen. Petra Moes is verslavingsdeskundige en haalt in haar praktijk die ‘gedreven professionals’ er altijd meteen uit. Zij werkt met mensen die problemen hebben met alcohol en in veel gevallen zijn dat hoogopgeleide professionals die veel werken en zich maar moeilijk kunnen ontspannen. Zij zoeken hun heil dan in een glas of twee, drie. ‘Alcohol is een instant middel om je te ontspannen als je hard hebt gewerkt. En het zorgt ervoor dat je vermoeidheid niet voelt en dus kunt doorgaan.’ Nadeel van drinken is dat het, los van de schade aan het lichaam, de stress op lange termijn helemaal niet oplost en dat die vermoeidheid dus uiteindelijk toch de kop opsteekt. Bovendien is er van alcohol steeds meer nodig om het gewenste effect te bereiken.

Plezier in het werk
Moes vermoedt dat het aantal workaholics toeneemt door sociale media, waarop iedereen succesvol en knap lijkt, en door de flexibilisering van de arbeidsmarkt. Toch blijft het gissen. ‘Het lastige is dat het aantal werkverslaafden niet te meten is’, zegt psycholoog en onderzoeker Wilmar Schaufeli van de Universiteit Utrecht. ‘Burn-outgevallen kun je tellen, dat zijn de mensen die zich ziekmelden. Workaholics werken gewoon door.’ Schaufeli deed onderzoek naar werkverslaving en kon met behulp van vragenlijsten onderscheid maken tussen werkverslaafden en werkenden die intrinsieke motivatie halen uit hun werk.

De eerste groep heeft er last van dat hij veel werkt. Zo is een werkverslaafde gespannen, verliest die zich in details en heeft hij moeite met delegeren. De andere groep staat te boek als ‘optimale performers’. Die kunnen zich ontspannen, ze kunnen goed samenwerken en hebben plezier in het werk. Voor die laatste groep maakt het eigenlijk niet zo heel veel uit hoeveel uur ze werken.

‘We gaan er altijd maar van uit dat veel werken slecht is voor je gezondheid, maar wat er nou precies ongezond aan is, blijft onduidelijk’, stellen de in Canada werkzame Nederlandse onderzoeker Lieke ten Brummelhuis en collega’s in een recent artikel in Harvard Business Review. In hun onderzoek komt zelfs naar voren dat mensen niet ongezonder zijn als ze meer werken, maar wel als ze tekenen van workaholisme vertonen.

———————————————————————————————————————————————————————————————-

Checklist

Ben jij een workaholic of een ‘optimale performer’? De kenmerken, volgens onderzoeker Wilmar Schaufeli:

———————————————————————————————————————————————————————————————-

De optimale performer

• Is intrinsiek gemotiveerd
• Kan goed samenwerken
• Heeft plezier in zijn werk
• Is efficiënt
• Is ontspannen
• Kan goed delegeren
• Wil leren van fouten

De workaholic

• Is extrinsiek gemotiveerd
• Kan moeilijk samenwerken
• Is angstig en gespannen
• Verliest zich in details
• Is controlerend
• Heeft moeite met delegeren
• Probeert fouten te verbergen

———————————————————————————————————————————————————————————————-

Slaapproblemen
Maar waar heb je als workaholic dan last van? In een onderzoek dat Ten Brummelhuis vorig jaar publiceerde aan de Amerikaanse Academy of Management­ Discoveries concludeerde ze dat workaholics minder tevreden zijn over hun leven en gezondheidsklachten hebben. Zo ervaren­ ze meer depressieve gevoelens, kampen ze vaak met slaapproblemen en hebben ze veel tijd nodig om te herstellen na een dag werken. Maar ook gewrichtsklachten, hartkloppingen, pijn op de borst en benauwdheid komen voor. Tijdens een gezondheidscontrole mat Ten Brummelhuis onder workaholics hogere BMI- (‘body mass index’) en cholesterolwaarden, die samen een indicatie geven van het risico dat iemand loopt om hart- en vaatziekten te ontwikkelen.

‘Burn-outgevallen kun je tellen, want die melden zich ziek. Workaholics werken gewoon door’

Net als Schaufeli maakt ook Ten Brummelhuis een onderscheid tussen mensen die van hun werk houden en er veel plezier aan beleven – en om die reden veel uren maken – en mensen die eronder gebukt gaan. ‘Mensen die zich van hun werk kunnen losmaken om te herstellen, lopen veel minder gezondheidsrisico’s dan mensen die maar doorgaan, om de waardering te krijgen van anderen.’ Volgens Ten Brummelhuis lopen mensen met een innerlijke drang om te werken en een schuldgevoel als ze niet werken, het grootste gezondheidsrisico. Die zijn vaak ook niet echt bevlogen op het werk.

Ten Brummelhuis: ‘Veel mensen vinden het stoer om hard te werken. Dat is jammer, omdat je dan het zicht verliest op wat er werkelijk toe doet. Als iemand tachtig uur per week werkt, hoeft dat niet te betekenen dat de kwaliteit van het werk hoog is. En de kans dat je dit lang volhoudt is ook niet zo groot.’

Op een dood spoor
Ook Fauzia Mahomed Radja noemt zich ‘schuldig’ aan werkverslaving. De netwerker, onder meer actief voor VNO-NCW West VrouwenNetwerk, bedacht, na een aantal jaren van heel hard en lang werken, echter toch dat het tijd was voor verandering. ‘Ik keek naar mezelf en dacht: is dit het nou? Blijf ik mijn hele leven invullen met werken? Het voelde alsof ik op een dood spoor zat.’ Toen besloot ze rigoureus haar leven, en dat van haar man, om te gooien: van een schema van altijd maar doorgaan, naar een schema van twaalf weken altijd maar doorgaan en dan even niks. ‘Dan blokken we onze agenda’s en gaan een week met vakantie. En een keer per jaar gaan we een maand weg.’

Mahomed Radja netwerkt niet zoveel meer. ‘Inmiddels kent iedereen me wel. Daarbij ben ik niet meer zo bang dat ik iets mis en heb ik andere manieren gevonden om me zichtbaar te maken, bijvoorbeeld met video op sociale media.’

Volgens Ten Brummelhuis zijn dit soort inzichten belangrijk. ‘Ook als je je werk het belangrijkste ter wereld vindt, is het nog nodig­ goed voor jezelf te zorgen. En bovendien: het is veel stoerder om af en toe nee te zeggen tegen werk en iets anders te doen wat energie geeft.’

———————————————————————————————————————————————————————————————-

Plus: remedies tegen workaholisme

———————————————————————————————————————————————————————————————-

• Pak je oude hobby op of zoek er een. Door iets anders te doen, zoals schilderen, zingen of wandelen, ontspan je je en dat leidt tot ruimte voor nieuwe ideeën.

• Installeer een app voor tijdmanagement, zoals Toggl, Hubstaff of Timely. Die houden bij hoelang je werkt en waaraan. Zie je meteen wanneer het tijd is de laptop dicht te klappen.

• Plan doordeweeks op vaste momenten vrije tijd in. Dan heb je meteen een excuus voor zakelijke afspraken buiten werktijd. Ga bijvoorbeeld op een vast moment in de week sporten.

• Ben je op een klus uitgekeken, heb je er weinig zin in of kom je om in het werk? ‘Nee’ is ook een antwoord. Besteed de opdracht uit of vraag een collega.

Bron: FD